Ngày đăng: 23:48 27/11/2022 - Lượt xem: 437
Có thể nói thòi lòi là một trong những loài cá kỳ dị hành tinh. Một loài cá đa năng khi có thể nhảy, bò, chạy trên cạn và bơi dưới nước. Và cũng phải công nhận rằng cá thòi lòi ngon thứ thiệt, không tanh, thịt chắc ngọt còn hơn cá nước ngọt. Ngoại hình xấu nhưng chất lượng quá đỉnh nên những món ngon từ cá thòi lòi luôn được ca tụng là đặc sản Cà Mau.
Cá thòi lòi gây ấn tượng ngay từ cái nhìn đầu tiên. Dù chỉ thoáng qua cũng đủ lưu lại khoảnh khắc. Từ làn da cho đến cặp mắt, từ bộ vây cho đến màu sắc đều rất đặc biệt. Cá thòi lòi nhỏ con, mỗi con chỉ to bằng 2-3 ngón tay người nhưng riêng cặp mắt đã to bằng cả cái đầu. Vì lồi hẳn ra ngoài nhìn ngộ nghĩnh mà cái tên thòi lòi ra đời. Chúng khoác lên mình bộ áo sần sùi đen xám, bộ vây nhìn như hai bánh chèo. Tìm hiểu kỹ nguồn gốc mới biết chúng thuộc họ cá bống trắng, thích sống ở những bãi sình lầy khu cửa sông, rừng đước, mắm và ngập mặn. Mà họ nhà bống không chỉ nhiều thịt mà còn ngọt chắc nên thòi lòi thừa hưởng không ít lợi thế này. Và tất nhiên, mỗi khi nhắc đến loài cá này người ta sẽ nghĩ ngay đến đặc tính leo trèo của chúng. Hệ hô hấp kép thở bằng phổi và bằng mang giúp cá vừa bơi được dưới nước vừa đi lại trên cạn, thậm chí còn biết đào hang nhảy cao đến 60cm.
Chỉ sinh sống trong tự nhiên, chưa nuôi được nên muốn thưởng thức món ngon từ cá thòi lòi thực khách phải nhờ người dân đánh bắt thủ công. Dùng một cái hom, giống như lọp đặt vào miệng hang khi nào cá bò ra thì nhắc hom. Có nguyên liệu, người đầu bếp thỏa sức biểu diễn tài nghệ bằng một loạt món ngon từ cá leo cây.
Thịt ngọt chắc còn hơn cả cá lóc, cá chép thì không có lí gì không thử cá thòi lòi nướng mọi chấm mắm me. Chỉ cần một bếp than hồng, xếp chục con thòi lòi lên khay lật đều tay. Cá chín mùi thơm ngào ngạt lan tỏa, lấy đũa rẽ dọc sống lưng tách lấy phần thịt cá trắng tinh chấm vào chén mắm chua chua mặm mặn. Nhấp một ngụm rượu đế cảm nhận hương vị mới đã làm sao.
Một số người còn sáng tạo quết muối ớt và hỗn hợp nước sốt dầu ăn dầu điều mật ong nước mắm để tăng thêm hương vị cho món nướng. Nhờ có gia giảm gia vị nên thịt cũng đậm đà hơn.
Ẩm thực miền Tây rất chuộng hình thức kho tiêu. Dĩ nhiên, danh sách món ngon từ cá leo cây không thể thiếu cái tên kho tiêu. Bởi đây vốn dĩ là bộ đôi không thể tách rời. Giống như cá bống kho tiêu, cách làm cá thòi lòi cũng được làm sạch và ướp gia vị vừa ăn. Tuy nhiên, nồi cá kho này sẽ được thêm chút nước cốt dừa chút mỡ lợn. Kỹ thuật kho bắt buộc dùng nồi đất, để lửa riu riu thấy nồi cạn nước là lúc cá chín nhừ. Bày cá ra đĩa nhớ rắc thêm chút hành băm và thưởng thức cùng cơm nóng. Thịt cá ngọt, chắc lại có thêm vị béo của nước cốt dừa khiến cho nồi cơm hết vèo trong nháy mắt.
Nếu ai đã từng ăn canh cá rô đồng sẽ thấy canh rau ngót cá thòi lòi có cùng công thức chế biến. Không phải giống nhau hoàn toàn nhưng có những khâu quan trọng như nấu nước dùng, xào cá. Bữa cơm gia đình có món này ăn vừa mát, vừa đổi vị.
Mớ cá thòi lòi làm sạch để nguyên con sẽ đem đi luộc chín. Vớt cá ra trụng qua nước lạnh rồi gỡ thịt phần thân thành từng miếng. Phần đầu, xương vảy tiếp tục nấu để làm nước dùng. Phải lọc qua ray nhỏ để loại xương, cặn để tránh hóc. Dùng chảo phi thơm hành, bỏ thịt cá vào chiên sơ. Sau đó cho tất cả vào nồi nước dùng nêm gia vị vừa ăn. Nước sôi thả rau ngót vào.
Canh rau ngót cá thòi lòi thanh mát tốt cho sức khỏe. Món này có thể ăn kèm bún thay cơm nếu thích. Những ngày trời nóng gắt có to canh cá thòi lòi, có ăn đến toát mồ hôi cũng chấp nhận.
Ẩm thực Cà Mau thứ thiệt nhất định phải có món cá thòi lòi nấu lẩu chua. Bởi vị chua cay mặn ngọt đặc trưng của vùng miền Tây Nam Bộ được thể hiện rõ ràng đến từng vị trong món ngon này. Ngọt nhờ thịt cá, chua nhờ trái giác hoặc tầm ruột me chua đâm nhuyễn, cay từ sả ớt hiểm, mặn từ nước mắm muối biển.
Người ta sẽ nấu nồi nước dùng như bình thường, chọn thêm các loại rau ăn kèm như bắp chuối, rau muống, đậu bắp cà chua và một số loại rau thơm khác. Khi ăn, chỉ cần thả cá từ từ vào nồi nước dùng và thưởng thức. Lẩu không thể thiếu bún ăn kèm.
Cá thòi lòi ngày càng hiếm vì quá được thực khách ưa chuộng. Đặc biệt là đặc sản khô cá thòi lòi. Làm một ký cá khô cần ba bốn ký cá tươi, thêm vào đó nhiều người nhận xét khô càng nhai càng ngọt nên chúng đươc coi món quà biếu tặng rất giá trị.Cách làm khô cũng không khó khăn khi chỉ cần sơ chế cá bằng cách lột da rửa sạch sau đó ướp muối, bột ngọt và sả ớt cho thấm. Hai ba giờ sau đem phơi nắng. Mặt cá se lại thu gom bỏ bịch kín bảo quản.
Cá ngon có làm gì cũng ngon. Nướng mọi, kho tiêu hay nấu canh làm khô; dù cho công thức đơn giản, chẳng có bí quyết gì cũng khiến cho món ăn trở lên giá trị. Ấy là giá trị của một sản vật, là giá trị của đặc sản miền Tây.
